Recensie: Wouter Muller betoverd (en betovert)

Presentatie van nieuw album ‘Verleden land’

Afgelopen dinsdag, in de auto op de A12, wij Indo’s zeggen: de Jalan Randstad, viel bij mij plotseling alles op zijn plaats. Ik was op weg naar mijn oude moeder (geloof mij, dat zijn háár woorden! Ze is slechts 84 en schuifelt nog geheel zelfstandig in haar eigen tempo door haar flat). Uit de autospeakers klonk ‘Verleden land’, het nieuwe album van Wouter Muller. Ingeklemd tussen auto ’s met mensen die luisterden naar de file-informatie of de beursberichten of het transport van Mladic naar Den Haag, luisterde ik naar Wouter Muller die met het lied ‘Indië-herdenking’ probeerde mij een traan te ontlokken. Ik zeg niet of dat gelukt is, ik pas er voor om voor watje te worden uitgemaakt. Wel zeg ik dat het album zich daar definitief verankerde in de muziekjukebox in mijn hoofd, als een puzzelstukje dat op de juiste plek wordt gelegd.
Op de snelweg bevond ik mij feitelijk tussen twee aangename gebeurtenissen in: de presentatie van de cd in Hengelo achter mij en het bezoek aan mijn moeder voor mij. Ik vond dat er in deze positie enige parallel te trekken was met Wouter Muller. Hij bevindt zich immers, zowel geografisch als in de tijd, sinds 1997 ergens tussen zijn moederland en zijn vaderland in.
De cd had ik al ruim een week in huis; hij veroverde mij maar traag. Ik moest eerlijk gezegd wennen aan de muziek, want ik had mij ingesteld op een album met veel indo-rock. Eigenlijk weet ik niet precies waarom. Maar in plaats van rap, rock of roll kreeg ik meteen ‘Disini’ te horen, met de steelguitar van Guus Paat. Prachtig hoor, dat wel, maar ik had er niet op gerekend. Trouwens, de gitaarsolo van René Merbis klonk ook weer heerlijk en nu ik toch bezig ben: wat een geweldig karwei verricht Bert Kuipers weer op alle nummers, zoals hij alle openingen in de muziek telkens invult met wonderschone klanken uit zijn klavier. Hemels gewoon, alsof je je op het hoogste terras van de Borobudur bevindt (ook een lied op het album).
Wat ik die eerste keer hoorde kwam op mij over als een bord vol luisterliedjes overgoten met een Indische saus. Dat die saus overheerlijk smaakte merkte ik pas goed in het Rabotheater in Hengelo.
De instrumentatie op het album heeft een kleine kleurverandering ondergaan. Johnny Rahaket (geen misselijke jongen deze; zoek maar op met Google) en Guus Paat (van o.a. Het Indisch Muzikanten Collectief en dingetjes met Ernst Jansz) op steelgitaar geven de liedjes een vleug krontjong mee. Het is natuurlijk niet echt krontjongmuziek, maar de sfeer van het verre oosten komt door deze instrumenten wel heel dichtbij. Mijn moeder vroeg in elk geval meteen welke band dit was. Wouter Muller dus. Hu-uh, die kende ze wel.
Sinds ‘Senang’, het voorgaande album, heeft Muller twee reizen naar Indonesië gemaakt. Zulke bezoeken zijn niet zonder risico. Ook hij weet uit eigen ervaring wat zo’n land – het moederland met al zijn verborgen krachten – doet met iemand die er zijn roots heeft. Het is net als thuiskomen. Vraag het aan Max, wiens metamorfose op zo’n reis wordt beschreven op het nieuwe album.
De eerste keer (1997) dat Muller Indonesië bezocht werd hij al overspoeld door een golf van emoties en indrukken. Dus wat je deze keren kon verwachten gebeurde dan ook. Onzichtbare krachten trokken hem in het heden en het verleden van het land. Dat is dan ook een van de thema’s van ‘Verleden land.’
Het bestaan van deze onzichtbare krachten kan worden verklaard met het begrip ‘oermoeder’. De oorsprong van alle Indo’s ligt immers in de baarmoeder van een autochtone ‘Indische’ vrouw. Ooit begon bij zo’n inlandse de vermenging met Europees bloed. Dat gebeurde natuurlijk niet zonder dat anderen er schande van spraken. Het bestaan van zo’n vrouw werd daardoor eerder ontkend dan erkend. Sinds Reggie Baay onderzoek deed naar het verschijnsel van de njai en er een boek over publiceerde, is dit taboe enigszins doorbroken.
Tijdens zijn onderzoek kwam Reggie Baay gedichten tegen over dit onderwerp die hij Wouter Muller liet lezen. Muller schreef er muziek bij en gezamenlijk presenteerden zij tijdens een Tong Tong Fair deze gedichten aan het publiek. Op ‘Verleden Land’ zijn ze als bonus-cd toegevoegd. Vier ervan werden in het Rabotheater uitgevoerd. Het was een uniek vierluik in een geslaagd concert. Het toonde een andere kant van Wouter Muller: gedichten van anderen op doeltreffende wijze op muziek zetten.
Laat ik verder kort zijn over het concert en het nieuwe album: respectievelijk een gemiste kans en kopen!

Setlist: Bersiap, Sterren van Nevada, Disini, Borobudur, Max, Indiëherdenking Enschede, Oorlogsmonument Enschede, Mijn stad, Waringin, Deli-filmpje, Moederleed, De vereerde dode, De concubine, Verleden land, Horas (met hasapi), Awas

Muzikanten: Bert Kuipers (toetsen, koorzang), René Merbis (sologitaar), Guus Paat (gitaren), Johnny Rahaket (viool), Mirjam Smink (zang), Theun Supheert (drums) en Nick de Vos (basgitaar).