De armoedeval die sommige mensen ervaren is vaak het gevolg van slecht overheidsbeleid. Maar de manier waarop mensen die armoede dragen is aan henzelf. Je gevoel van eigenwaarde behouden is essentieel, schrijft Wouter Muller in een persoonlijk relaas.
Als driejarig jochie kwam ik in 1950 met mijn twee jongere broertjes en mijn ouders vanuit Indië in Nederland aan. Oorzaak: de oorlog om de onafhankelijkheid van Indonesië. Voor mijn ouders was dat noodgedwongen vertrek een ramp. Maar kort daarna werd mijn moeder door nog twee rampen getroffen. Eerst door een echtscheiding en daarna door tuberculose. Daardoor moest zij vier jaar lang kuren in een sanatorium. In die jaren werd ik met mijn twee broertjes opgevangen in een weeshuis. Een regelrecht rampscenario zou je denken, dat werd het gelukkig niet.
Man met grote leren tas
Na vier jaar was mijn moeder genezen, en werden we met haar herenigd. Maar waar moesten we van leven? Nou, één keer per maand kwam er een man bij ons met een grote leren tas. Daar zat geld in, zei mijn moeder een keer. Hij was van de sociale dienst. Jaren later blikte ik daar met haar op terug en had ik het over haar ‘uitkering’. Ze zei, dat ze nooit een uitkering had gehad, maar altijd ‘bijstand’ kreeg. De overheid stond haar bij als steun voor háár taak: de zorg en opvoeding voor en van haar kinderen.
Nooit heb ik het gevoel gehad van alles tekort te komen
Geen telefoon en tv
Deze (bijstand)opvatting van mijn moeder ben ik erg gaan missen in de tegenwoordige discussies over de bijstand, uitkeringen, armoede en armoedeval. Leefden wij vroeger in armoede? Echt niet! Bij ons kon heel veel niet wat bij andere gezinnen wél kon, zoals telefoon en televisie, maar nooit heb ik het gevoel gehad van alles tekort te komen. Dat kwam vooral omdat we van mijn moeder leerden om met weinig tevreden te zijn, en dat op juiste waarde te schatten. Vergeleken met andere gezinnen waren wij materieel veel armer, toch voelden we ons rijk met datgene wat we wél hadden.
Onder de armoedegrens
Ons land wordt gerekend tot de tien rijkste landen van de wereld. Toch leven er meer dan één miljoen mensen onder de armoedegrens. Eén op de dertien kinderen groeit nu in ons land op in armoede. En volgens het Centraal Planbureau (CPB) wordt dat één op de tien in de komende jaren. Wat is dan armoede? Ik heb geleerd dat je in armoede verkeert als je onder het bestaansminimum moet leven. Achteraf gezien besef ik dat wij vroeger jarenlang onder die armoedegrens hebben geleefd. Maar dankzij mijn moeders gevoel voor eigenwaarde hebben we die armoede nooit als zodanig beleefd.
Forse schulden
In mijn werkzame leven heb ik in veel achtergebleven textielarbeidersbuurten gewerkt. Daar leefden ook veel mensen in armoedige omstandigheden. Die konden niet of moeilijk rondkomen, hadden achterstallige betalingen en soms forse schulden. Maar ook mensen die erin slaagden om van de financiële nood een deugd te maken. Ondanks alles behielden ze hun gevoel voor eigenwaarde. ‘Arm van buiten, rijk van binnen’, zei iemand. En weer dacht ik aan mijn moeder.
Een beter lot
In de media is nu veel aandacht voor de zogenoemde ‘armoedeval’. De mensen die daardoor getroffen zijn, verdienen natuurlijk een beter lot en een veel beter overheidsbeleid. Juist dat overheidsbeleid heeft hun lot veroorzaakt. Dat leidt voor je het weet tot slachtofferschap, machteloosheid en (zelf)medelijden. Maar ik wens de getroffenen bovenal het behoud toe van hun gevoel voor eigenwaarde. Onlangs speelde ik met een muziekgroep een lied over armoede. Het refrein begint telkens met de regel ‘je zou zo graag een mens van waarde zijn….’ Dat is het precies! Ook al ben je misschien arm, je vóelt je niet arm zolang je een mens van waarde kan zijn. Voor jezelf en voor anderen. Mijn moeder was ‘een mens van waarde’.
Artikel uit Tubantia. Lees hier het originele artikel.
2
Geen reacties